Budowa Świątyni Opatrzności Bożej, jest to drugi publiczny akt najwyższych władz państwowych, motywujący naród do wypełnienia zobowiązań wynikających z wiary. Pierwszym były śluby króla Jana Kazimierza w Katedrze Lwowskiej, podczas których Maryja została obrana na Królową Polski.
Koncepcja budowy Świątyni Opatrzności Bożej narodziła się przed ponad 211 laty. Dwa dni po uchwaleniu Konstytucji 3 Maja 1791, Sejm Czteroletni podjął uchwałę o wzniesieniu owego obiektu. Miał to być wyraz dziękczynienia za uchwalenie Konstytucji.


KONSTYTUCJA 3 MAJA I ZARĘCZENIE WZAJEMNE OBOJGA NARODÓW 1791 ROKU

USTAWA RZĄDOWA

W imię Boga w Trójcy Świętej Jedynego.
Stanisław August z Bożej łaski i woli narodu król polski, wielki książę litewski, ruski, pruski, mazowiecki, żmudzki, kijowski, wołyński, podolski, podlaski, inflancki, smoleński, siewierski, i czernichowski wraz ze stanami skonfederowanymi w liczbie podwójnej naród polski reprezentującymi. Uznając, iż los nas wszystkich od ugruntowania i wydoskonalenia konstytucyi narodowej jedynie zawisł, długim doświadczeniem poznawszy zadawnione rządu naszego wady, a chcąc korzystać z pory, w jakiej się Europa znajduje, i z tej dogorywającej chwili, która nas samym sobie wróciła, wolni od hańbiących obcej przemocy nakazów, ceniąc drożej nad życie, nad szczęśliwość osobistą egzystencyją polityczną, niepodległość zewnętrzną i wolność wewnętrzną narodu, którego los w ręce nasze jest powierzony, chcąc oraz na błogosławieństwo, na wdzięczność współczesnych i przyszłych pokoleń zasłużyć, mimo przeszkód, które w nas namiętności sprawować mogą, dla dobra ocalenia ojczyzny naszej i jej granic, z największą stałością ducha niniejszą Konstytucyję uchwalamy i tę całkowicie za świętą za niewzruszoną deklarujemy, dopóki by naród w czasie prawem przepisanym wyraźną wolą swoją nie uznał potrzeby odmienienia w niej jakiego artykułu …


DEKLARACJA STANÓW ZGROMADZONYCH

[5 maja 1791]

[…] Władzy wykonawczej zalecamy, […] Wyznaczenie nabożeństwa w jednym dniu po wszystkich w całym kraju kościołach, to jest dnia ósmego miesiąca maja roku bieżącego, na podziękowanie Bogu za zdarzoną chwilę pomyślną wydobycia Polski spod przemocy obcej i nieładu domowego, za przywrócenie rządu, który najskuteczniej wolność naszą prawdziwą i całość Polski zabezpieczyć może, za postawienie tym sposobem ojczyzny naszej na stopniu mogącym prawdziwą w oczach Europy zyskać jej konsyderacyją, przewielebnym biskupom zalecamy, naznaczając dzień świętego Stanisława biskupa męczennika, patrona Korony Polskiej, za uroczysty w roku, który my i potomkowie nasi obchodzić będziemy za dzień poświęcony najwyższej opatrzności, po którym ojczyzna śmiało i bezpiecznie po tylu nieszczęściach odetchnąć może. Chcemy oraz, aby duchowieństwo tak świeckie jako i zakonne w naukach chrześcijańskich, które prawowiernemu winno ludowi, nie przestało zachęcać wszystkich do podobnych Bogu dziękczynień. Aby zaś potomne wieki tym silniej czuć mogły, iż dzieło tak pożądane, powinno największe trudności i przeszkody, za pomocą najwyższego losami narodów rządcy do skutku przywodząc, nie utraciliśmy tej szczęśliwej dla ocalenia narodu pory, uchwalamy, aby na tę pamiątkę kościół ex voto wszystkich stanów był wystawiony i najwyższej Opatrzności poświęcony.


Stanisław August Poniatowski wskazał lokalizację na terenie obecnego Ogrodu Botanicznego w Warszawie. Projekt Świątyni miał być realizowany według koncepcji Jakuba Kubickiego. Do dziś zachowały się resztki fundamentów i kielnia, którą sam król Poniatowski rozpoczął budowę. W 1795 trzeci rozbiór Polski przeszkodził w realizacji planów.
Po odzyskaniu niepodległości, wznowiono projekt wypełniający zobowiązania Sejmu Czteroletniego (ustawa Sejmu Ustawodawczego z dnia 17 marca 1921 roku). Ogłoszono publiczny konkurs na projekt Świątyni. Jury rozstrzygnęło konkurs, na który nadesłano 50 prac. Przyznano trzy równorzędne nagrody pierwsze, jednak żadna z prac nie zadowoliła episkopatu. W 1930 roku rozpisano kolejny konkurs, z 15 prac jednomyślnie wybrano projekt Bohdana Pniewskiego. Tym razem świątynia miała stanąć na Polach Mokotowskich. Jednak wybuch II wojny światowej uniemożliwił budowę.
W latach Polski Ludowej, w 1947 r. w otoczeniu Prymasa Polski kard. Augusta Hlonda próbowano podjąć na nowo sprawę budowy świątyni. Zgon Prymasa i okres panowania reżimu stalinowskiego zniweczył plany.
W komunizmie staraniem ks. prałata R. Kołakowskiego na warszawskiej Ochocie wzniesiono kościół Opatrznośći Bożej. Prymas Wyszyński, w tamtych czasach walki i naporu na Kościół '', chciał przypomnieć społeczeństwu o niespełnionej obietnicy wzniesienia takiej świątyni.
W 1982 r. ideę budowy Świątyni Opatrzności Bożej przypomniał Prymas Polski Józef Kardynał Glemp. Zespół architektów krakowskich zgłosił na konkurs zabudowy tzw. Placu Puławskiego w Warszawie, projekt zbudowania w tym rejonie wspomnianej świątyni.
W 1991r. Komisja Konstytucyjna Senatu RP w uchwale powziętej z okazji 200- lecia Konstytucji 3 Maja stwierdziła aktualność ślubu.


UCHWAŁA SENATU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

w sprawie budowy Świątyni Opatrzności Bożej w Warszawie

Senat Rzeczypospolitej Polskiej wita z uznaniem inicjatywę Prymasa Polski w sprawie wypełnienia ślubu budowy Świątyni Opatrzności Bożej w Warszawie. Budowę Świątyni uchwalił Sejm Czteroletni jako Wotum Narodu za Konstytucję Maja 1791r. W Polsce Odrodzonej Sejm Ustawodawczy odnowił ten ślub ustawą z dnia 17 marca 1921r. Senat Rzeczypospolitej Polskiej IV kadencji uważa, że nie zaistniały okoliczności, które by Naród od tego ślubu zwalniały, a odzyskana raz jeszcze wolność nakazuje Narodowi ślub poprzednich pokoleń wykonać także dla upamiętnienia pontyfikatu Papieża - Polaka Jana Pawła II i jubileuszu 2000 lat chrześcijaństwa.
Marszałek Senatu IV kadencji

W czasie obchodów czterechsetlecia stołeczności Warszawy w 1996r., myśl o budowie zaległego wotum podjął Józef Kardynał Glemp, Prymas Polski. Poparły ją władze stolicy i Konferencja Episkopatu. Sejm RP, uchwałą z dnia 23 października 1998 r. (Mon. Pol.Nr. 38, poz. 519), wyraził uznanie dla inicjatywy Prymasa Polski Kardynała Józefa Glempa. Świątynia Opatrzności Bożej będzie symbolem wdzięczności Narodu za odzyskanie wolności w 1989 r., 20 lat pontyfikatu Ojca Świętego Jana Pawła II, Jubileusz 2000 - lecia Chrześcijaństwa. Jako miejsce lokalizacji wyznaczono Pola Wilanowskie.


UCHWAŁA SEJMU RZECZPOSPOLITEJ POLSKIEJ Z DNIA 23 PAŹDZIERNIKA 1998R. W SPRAWIE BUDOWY W WARSZAWIE ŚWIĄTYNI OPATRZNOŚCI BOŻEJ

Sejm Rzeczypospolitej Polskiej wyraża uznanie dla inicjatywy Prymasa Polski Kardynała Józefa Glempa wzniesienia w Warszawie Świątyni Opatrzności Boże. Budowę Świątyni uchwalił Sejm Czteroletni jako Wotum Narodu za Konstytucję 3 Maja 1791 r. 17 marca 1921 r.Sejm Ustawodawczy odnowił to zobowiązanie. Niestety przyjętej wówczas ustawy nie zdołano wykonać. Sejm III Rzeczypospolitej uważa, że śluby złożone przed dwustu laty Naród powinien pilnie wypełnić. Świątynia Opatrzności Bożej będzie symbolem wdzięczności Narodu za odzyskanie wolności w 1989 r., 20 lat pontyfikatu Ojca Świętego Jana Pawła II, Jubileusz 2000 lat Chrześcijaństwa.
Marszałek Sejmu
Maciej Płażyński

Podczas wizyty w Polsce, 13 czerwca 1999 roku, Ojciec Święty Jan Paweł II poświęcił kamień węgielny pod budowę świątyni.
W dniu 2 maja 1999 roku, na terenie przeznaczonym pod budowę świątyni ustawiono 7 - metrowy krzyż. Ksiądz Prymas Józef Glemp wyraził nadzieję, że ten dzień - jako wigilia rocznicy Konstytucji 3 Maja, i Święta Matki Bożej Królowej Polski pozostanie w kalendarzu liturgicznym jako święto Opatrzności Bożej.

W dniu 2 maja 2002 r. odbyło się uroczyste wmurowanie kamienia węgielnego przez Jego Eminencję Józefa Kardynała Glempa, Prymasa Polski z udziałem Jego Eminencji Franciszka Kardynała Macharskiego - Legata Papieskiego, Episkopatu Polski, Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej oraz licznych znamienitych osobistości. Podczas uroczystości jako dar ołtarza został złożony Różaniec wykonany z kul armatnich. Wieńczy go Krzyż Warszawski, który kiedyś stał w kaplicy zamkowej. Zdarzenie to można porównać do fragmentu Pisma Świętego: "Wtedy swe miecze przekują na lemiesze, a swoje włócznie na sierpy" Iz (2, 2-5). W tym przypadku kule armatnie zostały przekute na paciorki różańca. Ta nietypowa przemiana narzędzi śmierci w oręż modlitwy symbolizuje pokój. Jest także swoistym apelem o zaprzestanie wszelkich walk zbrojnych na świecie i rozwiązywanie wszelkich konfliktów drogą rozmów.
Zdjęcia z tej uroczystości zostały zamieszczone w pierwszym numerze Kroniki Budowy Świątyni Opatrzności Bożej. Zamieszczono tam również informację zawierającą "Chronologię ważniejszych prac Zarządu Fundacji Budowy Świątyni Opatrzności Bożej" od dnia powołania Zarządu do 30.01.2003r. Chronologia prac uwzględnia m.in. organizowanie konkursów na projekt Świątyni wraz z obiektami towarzyszącymi oraz wybór Generalnego Wykonawcy. W Kronice zawarta jest również krótka informacja dotycząca realizacji budowy Świątyni wg stanu na dzień 15 kwietnia 2003 r.